بسم الله الرحمن الرحیم
شناخت دقیق تهدیدات و فرصت های بین المللی فراروی نظام جمهوری اسلامی ایران
شناخت دقیق و صحیح فرصت ها و تهدیدات فراروی نظام جمهوری اسلامی ایران، در کنار بررسی ضعف ها و قوت های آن، توانایی لازم را برای حفظ و افزایش منافع و اهداف ملی و بالا بردن توان امنیت ملی فراهم می‌نماید. شکست ها و ناکامی‌ها در عرصه داخلی و خارجی عمدتاً به تحلیل نادرست از فرصت ها و تهدیدها از یکسو و ضعف و قوت های نظام از سوی دیگر برمی‌گردد.
در الگو‌های تحلیل سیاسی، یکی از روش های تحلیل مسایل سیاسی روز، مدل مدیریت راهبردی یا «SWOT» می‌باشد. در این الگو با شناسایی قوت ها و ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها و ترسیم شرایط مربوط به اتخاذ موقعیت راهبردی به تعیین یکی از رویکردها و راهبردهای تهاجمی، تدافعی، رقابتی و محافظه‌کارانه اقدام می‌گردد.
تعریف تهدیدها و فرصت ها
تهدید در لغت به معنای ترساندن و بیم دادن است و در اصطلاح به معنای هر چیزی که ثبات و امنیت یک عنوان را به خطر اندازد، همچنین تهدید به هر اقدام و تحرک بالقوه و احتمالی سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی که موجودیت و اهداف حیاتی فرد، نهاد یا کشوری را به خطر بیندازد، و نیز موانع و چالش هایی که ما را از رسیدن به هدف بازداشته و یا باعث کاهش سرعت ما در دستیابی به آن گردد اطلاق می‌گردد.
فرصت ها به معنای وجود زمینه یا شانس مطلوب در محیط بیرونی برای یک فرد، سازمان و یا کشور است که از طریق بهره‌برداری آن، می‌توان به نتایج یا عواید قابل توجهی دست یافت. همچنین فرصت شرایطی است که به کشورها این توانایی را می‌دهد که با بهره‌گیری صحیح از آنها، اهداف ملی خود را کسب و تهدیدات را دفع نمایند.
پیش از احصاء فرصت ها و تهدیدهای فراروی ایران به اهداف راهبردی روانی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌گردد. مهمترین اهداف یاد شده عبارتند از:
1- ارائه چهره ای مخوف و خطرناک از اسلام و جمهوری اسلامی نزد افکار عمومی جهان بخصوص غرب.
2- القای ناکارآمدی دین در اداره جامعه و چالش مشروعیت نظام جمهوری اسلامی.
3- ارائه تصویر آرمانی از ارزش های آمریکایی و لیبرال دمکراسی آمریکایی با وجود طغیانگری ها.
4- ترسیم ایران به عنوان محور شرارت در منطقه و جهان هرچند که آنها در اوج شرارت هستند.
5- تلقین به شکل‌گیری اجماع جهانی علیه ایران.
در بررسی فرصت ها و تهدیدات بین‌المللی فراروی کشور ایران موارد در دو دسته مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف) بررسی تهدیدات بین‌المللی علیه ایران
1-تهدیدات امنیتی
تهدید به حمله نظامی علیه ایران از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 همواره مطرح بوده است. اگر چه این گفتمان در آمریکا مبنی بر عدم توانایی حمله به ایران قوی شده است لیکن ژست آن همچنان باقی است. موضوع حمله به ایران، همواره از سوی دشمنان انقلاب اسلامی برای تغییر رفتار ایران و عقب نشینی ایرانیان از مواضع به حقشان در طول سالیان گذشته مطرح بوده است.
آنچه حمله آمریکا به ایران را نزد استراتژیست‌های نظامی آمریکا تضعیف کرده سه مسئله اساسی است:
1- عدم تشکیل یک ائتلاف قدرتمند علیه جمهوری اسلامی ایران.
2- ثبات، انسجام و توانایی های روز افزون و گسترده جمهوری اسلامی ایران.
3- درگیر بودن ارتش آمریکا در عراق و افغانستان.
تاکنون موضوع حمله به ایران به دو صورت توسط صاحب نظران غربی و آمریکایی مطرح شده است:
الف- حمله نظامی تمام عیار به ایران و اشغال خاک ایران؛ که براساس تجربه عراق، حمله تمام عیار دشمنان به کشوری، آنهم چون جمهوری اسلامی میسر نیست.
ب- حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران؛ این موضوع بارها از سوی آمریکا و رهبران رژیم صهیونیستی بلوف و مطرح گردیده است، که تردید جدی در دست زدن به چنین اقدامی از سوی استراتژیست‌های آمریکایی وجود دارد.
2- گسترش حضور نظامی بیگانگان
توسعه و گسترش پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه و اطراف مرزهای جمهوری اسلامی یکی دیگر از تهدیدات خارجی محسوب می‌شود. حضور نظامی آمریکا در منطقه در چند سطح قابل بررسی است.
الف- حضور ارتش آمریکا در افغانستان(10 هزار نفر) عراق(135 هزار نفر) و پاکستان(20 هزار نفر).
ب- گسترش پایگاه‌های نظامی شامل 7 پایگاه در عراق، چند پایگاه در افغانستان، پایگاه‌های نظامی در عربستان، بحرین، عمان، امارات، و نیز پایگاه‌های نظامی در آذربایجان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، گرجستان و....
ج- قراردادها و پیمان‌های دفاعی دو جانبه.
د- خرید تسلیحات آمریکایی توسط کشورهای منطقه.
هـ- حضور گسترده سازمان سیا و عوامل آن در منطقه.
بنابراین با توجه به خصومت و دشمنی آمریکا با نظام اسلامی، چنین حضور گسترده و متنوع در منطقه، به عنوان تهدید جدی ایران محسوب می‌گردد.
3- افزایش قدرت رژیم صهیونیستی
افزایش حضور رژیم صهیونیستی و تلاش برای نفوذ در سامانه های امنیتی و نظامی کشورهای همسایه ایران، از چالش های مهم امنیتی کشورمان محسوب می‌شود. روابط گسترده نظامی این رژیم با ترکیه، نفوذ آن در شمال عراق، افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بویژه آذربایجان زمینه را برای کاهش حضور نظام جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌نماید.
4- رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت
ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت، یکی دیگر از چالش‌ها و تهدیدات علیه ایران است. براساس فصل ششم منشور، شورای امنیت ساز و کار مسالمت‌آمیز و نیز براساس فصل هفتم ساز و کار‌های نیمه سخت (تحریم‌های همه جانبه اقتصادی) را می‌تواند اعمال کند.
5- طرح خاورمیانه بزرگ
طرح فوق در حوزه امنیت ملی ایران بوده و سلطه نوینی را با روشی جدید تحت عنوان دموکراسی سازی بر منطقه حاکم می‌کنند که با منافع و امنیت ملی ایران در تضاد است. آمریکایی‌ها در این پروژه به دنبال تغییرات اساسی در سطوح اقتصادی، سیاسی، فرهنگی منطقه خاورمیانه هستند. بنابراین طرح فوق می‌تواند قابلیت تهدید کنندگی علیه ایران داشته باشد.
6- جنگ نرم
این تهدید شکل دیگری از تهدیدات موجود و آتی دشمنان علیه ایران اسلامی است؛ در این جنگ رسانه‌ها مهمترین ابزار می‌باشند. سرمایه‌گذاری سال های گذشته غرب در راه‌اندازی و حمایت از رسانه‌های مخالف و فعال شدن بیش از 30 شبکه تلویزیونی و ماهواره‌ای ضد انقلاب اسلامی و فعال بودن دهها رادیوی متعدد نظیر رادیو آمریکا، رادیو فردا، رادیو آزادی و پخش برنامه‌های شبانه‌روز علیه ایران از جمله آنهاست. حمایت از طیف به اصطلاح روشنفکران دمکراسی‌ساز و ارتباط با برخی چهره‌های افراطی مخالف نظام از دیگر ابزارهای آنهاست.
در جنگ نرم، مهمترین نقطه قوت جمهوری اسلامی ایران یعنی ایمان و اعتقاد مردم به اسلام، انقلاب و آرمان های امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب توسط رسانه‌های ضدانقلاب مورد هدف قرار می‌گیرد.
7- جهانی‌سازی
پروژه جهانی سازی یکی دیگر از جنبه‌های تهدید بین‌المللی ایران است. فرآیند جهانی سازی که از سوی قدرت های غربی بویژه آمریکا جهت یکسان سازی فرهنگ و عادات ملت ها و تضعیف مرزهای جغرافیایی و فرهنگ و نیز اقتصاد ملی مطرح است از جلوه‌های برجسته تهدیدات بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود.
8- ناتوی فرهنگی
مهمترین زمینه‌های تغییر رویکرد آمریکا به ناتوی فرهنگی عبارتند از کارآمدی اسلام در تقابل با سلطه غرب و نیز تناقضات و ناکارآمدی لیبرال دمکراسی. نابودی هویت ملی جوامع بشری، بدست گرفتن سر رشته تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای هدف، مجبور کردن ملت ها به پذیرش فرهنگ مبتذل دولت های استعماری، سازماندهی و حفظ انسجام تمدن غربی و جلوگیری از ایجاد تمدن اسلامی از مهمترین اهداف ناتوی فرهنگی است. رویکرد اصلی ناتوی فرهنگی جنگ نرم و هدف اصلی آن نابودی هویت ملی جوامع بشری به ویژه مقابله با ایمان انسان هایی است که می‌خواهند از هویت دینی و ملی خود شرافتمندانه دفاع کنند.
9- حقوق بشر
یکی از تهدیدات غرب علیه جمهوری اسلامی ایران، بهره‌گیری از حربه حقوق بشر بوده است. متأسفانه غرب، نظام جمهوری اسلامی را علی رغم برگزاری دهها انتخابات مردمی، رعایت عالیه مصالح انسانی و عضویت در کنوانسیون های متعدد حفظ حقوق بشر، متهم به نقض حقوق بشر نموده که قطعاً یافتن پایگاهی مردمی از این طریق در داخل ایران، مسیری ناکارا بوده است.
ب- فرصت های پیش روی جمهوری اسلامی
در یک جمع‌بندی از قوت های جمهوری اسلامی(رهبری، توانایی دفاعی، علمی و فناوری، توانمندی هسته‌ای، الهام بخشی، حاکمیت دولت اصولگرا و...) می‌توان گفت جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورها و قدرت های تأثیرگذار در منطقه خاورمیانه است. در بررسی کشورها از لحاظ تأثیرگذاری و تأثیرپذیری، ایران در ردیف کشورهایی که زیاد تأثیرگذار است ولی از نظام بین‌الملل کمتر تأثیر می‌پذیرد، قلمداد می‌گردد.
مهمترین فرصت های پیش روی جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی عبارتند از:
1- شکست راهبردهای آمریکا در منطقه و گسترش تنفر مردم
ناکامی‌های مستمر آمریکا در منطقه از یکسو و تنفر مردم منطقه و جهان اسلام از عملکرد آمریکاموقعیت این کشور را به شدت تنزل داده است. طبیعی است ضعف آمریکا، فرصت قابل توجهی برای جمهوری اسلامی در مبارزه با سیاست‌های سلطه طلبانه این کشور ایجاد کرده است.
اساساً ضعف و شکست آمریکا در عراق و افغانستان، علاوه بر ایجاد موج اعتراضات در داخل آمریکا، جایگاه ایران را در منطقه به عنوان یک ابر قدرت منطقه‌ای تقویت کرده است. اکنون نظرسنجی‌ها حکایت از ابراز انزجار بیش از نود درصد مردم از هیئت حاکمه ایالات متحده دارد.
2- افزایش بیداری اسلامی و خود آگاهی اسلامی
در سال های اخیر گرایش مردم منطقه به اسلام و تشکیل حکومت اسلامی و مبارزه با سلطه طلبی غرب و آمریکا بشدت افزایش یافته است.
این موضوع دولتمردان غربی را شدیداً نگران ساخته و عامل هشدار مراکز راهبردی غرب گردیده است. اگر چه لشکرکشی آمریکا به منطقه با هدف مقابله با بیداری اسلامی بوده اما توسعه و گسترش جنبش اسلام‌گرایی در منطقه، جایگاه ایران را در منطقه ارتقاء داده است. امروزه توسعه و تعمیق عمق راهبردی جمهوری اسلامی ایران بر دوستان و دشمنان کشورمان امری کاملا بدیهی است.
3- کاهش دولت های متخاصم در همسایگی ایران
پیامد تحولات سال های اخیر در خاورمیانه، سقوط دولت طالبان و روی کارآمدن دولتی عمدتاً هماهنگ با سیاست‌های ایران، فروپاشی حزب بعث و دولت صدام و روی کار آمدن دولت شیعه طرفدار نظام جمهوری اسلامی ایران، همگرایی دولت اسلام‌گرای ترکیه با ایران به واسطه تهدید مشترک، توسعه روابط ایران با کشورهای ترکمنستان، ارمنستان و آذربایجان، و اطمینان خاطر نسبی ایران از عدم تهدید در اطراف مرزهای مشترک با این کشورها و تغییر دیدگاه‌های عمده کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به ایران است که، فرصت های خوبی را در اختیار ایران قرار داده است.
4- افزایش قیمت انرژی
افزایش درآمد ملی ایران، بر اثر افزایش قیمت نفت در سقف بیش از 100 دلار در هر بشکه و مدیریت صحیح آن، تأثیر چشمگیری در رشد اقتصادی کشورهای صنعتی داشته و آنها را در برخورد با جمهوری اسلامی نیز محتاط خواهد کرد.
5- افزایش تقاضای جهانی به انرژی
نیاز اقتصاد جهانی به انرژی باعث شد تا دولت های قدرتمند و صنعتی جهت حفظ رشد اقتصادی خود به تأمین انرژی مطمئن روی آورند. این نیازمندی موجب رویکرد کشورهای صنعتی به ایران به عنوان چهارمین کشور دارنده نفت و گاز شده است.
تقاضای اتحادیه اروپا پیرامون انتقال انرژی ایران به اروپا، موافقت نامه احداث خط لوله ایران، هند و پاکستان، قرارداد انتقال گاز مایع به چین و... از جمله وابستگی کشورها به انرژی منطقه و ایران است. همین امر فرصت بسیار مناسبی را در اختیار ایران قرار می‌دهد تا ضمن گره زدن امنیت خود با نیازهای کشورهای فوق، اهداف ملی خود را با هزینه کمتری پیگیری نماید.
6- ضعف و چالش در ارکان رژیم صهیونیستی
اساس رژیم صهیونیستی بر سه موضوع استوار است:
الف- ارتش و جوخه‌های ترور
ب- مهاجرت یهودیان به سرزمین‌های اشغالی
ج- حمایت قدرت های غربی
در سال های اخیر هر سه رکن فوق آسیب جدی دیده اند. تهاجم اسرائیل با هدف نابودی حزب ا...، منجر به شکست رژیم صهیونیستی و افسانه شکست ناپذیری آن شد و امنیت به اصطلاح پایدار 60 ساله آن فرو ریخت. مبارزه بی‌امان فلسطینی‌ها با رژیم صهیونیستی و ناامن ساختن همه سرزمین‌های اشغالی توسط حزب‌ا... لبنان، مهاجرت را در این سرزمین معکوس کرده است. بدین ترتیب موقعیت رژیم صهیونیستی بعنوان یکی از دشمنان جمهوری اسلامی، بسیار ضعیف شده است.
7- ارتقاء وجهه و جایگاه عزتمند بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران
در طول سال های اخیر با وجود قدرت الهام بخش انقلاب اسلامی و کارکردهای بین‌المللی و منطقه‌ای آن و در سایه وحدت مذهبی و ملی و همگرایی بین ارکان نظام و حاکمیت فضای اصولگرایی در کشور، ایران در بی‌نظیر ترین دوران تاریخی خود بسر می‌برد. اگر چه القای شرایط ویژه در کشور از سوی برخی از چهره‌ها و القای حساسیت‌های خاص برای کشور، ناشی از فضای رقابتی می‌باشد، اما همه تحلیلگران منصف بر این نکته اذعان دارند که آثار مثبت رویکردها و عملکرد دولتمردان پر تلاش کاملاً آشکار است.
8- توان ضربه متقابل و قدرت بازدارندگی در مواجهه با تهدیدات
توانمندی های نظام در مهار و کنترل و مواجهه با بحران های داخلی و خارجی، شرایطی را برای ایران اسلامی فراهم کرده که در مواجهه با هر تهدید داخلی و خارجی پاسخگو است.
روحیه اعتماد به نفس و خودباوری که در سایه مکتب اسلام ناب محمدی توسط حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب در کشور ایجاد شد، جلوه‌ها و دستاوردهای گوناگونی در عرصه انرژی هسته‌ای، سلول های بنیادین، نانو فناوری، و... بدنبال داشته و ایران را در مقطع تاریخی بی‌نظیری قرار داده که در حال گذر از توسعه نیافتگی و ورود به دوران پیشرفت، رفاه، معنویت، عدالت و اقتدار می‌باشد. این شرایط قطعاً منجر به ایجاد موقعیتی می‌گردد که ایران در چشم‌انداز 20 ساله، یکی از قطب‌های مهم اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در جهان خواهد شد.
نتیجه‌گیری احصاء تهدیدها و فرصت های فراروی نظام یک امر عقلانی و اصل مسلم علمی است و استراتژیست‌های داخلی برای ترسیم راهبردهای نظام نیازمند اجماع سطوح تصمیم‌گیری کشور، علمی برخورد کردن آنان، جامع‌نگری و پرهیز از دید تک بعدی، تکیه بر علت‌ها به جای معلول‌ها، تکیه بر اصل پیشگیری به جای درمان، همگانی و مردمی کردن امنیت، همگرایی علمی و نظری مراکز ثبات بخش در بر طرف سازی تهدیدات و تقویت نقاط قوت و فرصت های فراروی می‌باشند.
سوتیترها
در الگوی مدیریت راهبردی با شناسایی قوت ها و ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها، و ترسیم شرایط مربوط به اتخاذ موقعیت راهبردی به تعیین یکی از رویکردها و راهبردهای تهاجمی، تدافعی، رقابتی و محافظه کارانه اقدام می گردد
موضوع حمله به ایران همواره از سوی دشمنان انقلاب اسلامی برای تغییر رفتار ایران و عقب نشینی ایرانیان ازمواضع به حقشان در طول سالیان گذشته مطرح بوده است
در بررسی کشورها از لحاظ تاثیر گذاری و تاثیر پذیری، ایران در ردیف کشورهایی که زیاد تاثیر گذار است ولی از نظام بین الملل کمتر تاثیر می پذیرد، قلمداد می گردد
در طول سال های اخیر با وجود قدرت الهام بخش انقلاب اسلامی و کارکرد های بین المللی و منطقه ای آن، و در سایه اتحاد ملی و انسجام اسلامی و همگرایی بین المللی ارکان نظام و حاکمیت فضای اصولگرایی در کشور، ایران در بی نظیر ترین دوران تاریخی خود به سر می برد.
الهام گرفته از کتاب های :
جریان شناسی فرقه ها در ایران( 1 )
جریان شناسی فرقه ها در ایران ( 2 )
نقش بصیرت و بینش در هدایت انسانها ( بخش اول )
نقش بصیرت و بینش در هدایت انسانها ( بخش دوم )
آسیب شناسی فرقه‌های عرفانی( قسمت اول )
آسیب شناسی فرقه‌های عرفانی( قسمت دوم(
مجله سیاسی نظامی صفیر
داریوش بهمنیار
